Ngã Ba Đồng Lộc

 Ngã ba Đồng Lộc nằm trên đường Trường Sơn, thuộc địa phận Đồng Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh. Ngã ba Đồng Lộc có tổng diện tích 50ha nằm gọn trong một thung lũng hình tam giác, hai bên đồi núi trọc, giữa là con đường độc đạo, mặt đường giống như một lòng máng, bom địch thả xuống bên nào đất đá cũng lăn xuống đường làm cản trở giao thông.

 Tất cả mọi con đường từ Bắc vào Nam đều phải vượt qua ngã ba Đồng Lộc. Ngã ba Đồng Lộc được coi như cổ họng, vượt qua được sẽ phân tán toả ra nhiều tuyến đường khác nhau đi vào nam. Ngã ba Đồng Lộc là trọng điểm có tầm quan trọng chiến lược nên trong chiến tranh phá hoại kẻ địch âm mưu ném bom huỷ diệt nhằm chặn đứt sự chi viện sức người, sức của, vũ khí, súng đạn, lương thực... của hậu phương lớn miền Bắc xã hội chủ nghĩa đối với tiền tuyến lớn miền Nam. Chỉ tính riêng 240 ngày đêm từ tháng 3 đến tháng 10/1968 không quân địch đã trút xuống đây 48.600 quả bom các loại.

Hồi 17h ngày 24/7/1968 tiểu đội 4 thanh niên xung phong được lệnh trọng điểm ở khu vực địch vừa thả bom để san lập hố bom sửa chữa đường, kết hợp sửa chữa hầm trú ẩn khơi sâu rãnh thoát nước ở đoạn đường độc đạo để nhanh chóng thông đường cho xe qua. Tiểu đội 4 hôm ấy có 10 cô gái trẻ:

Võ thị Tần - 22 tuổi - tiểu đội trưởng
Hồ Thị Cúc - 21 tuổi - tiểu đội phó
Võ Thị Hợi - 20 tuổi - chiến sĩ
Nguyễn Thị Xuân - 20 tuổi - chiến sĩ
Dương Thị Xuân - 19 tuổi - chiến sĩ
Trần Thị Rạng - 19 tuổi - chiến sĩ
Hà Thị Xanh - 18 tuổi - chiến sĩ
Nguyễn Thị Nhỏ - 19 tuổi - chiến sĩ
Võ Thị Hạ - 19 tuổi - chiến sĩ
Trần Thị Hường - 17 tuổi - chiến sĩ

Nhận nhiệm vụ xong, các cô đến tại hiện trường gấp rút triển khai công việc với cả niềm vui được gửi gắm trên từng chiếc xe qua nên các cô không hề sợ hãi. Họ làm việc không ngơi tay, vừa cười, vừa nói, vừa ý ới gọi nhau. Bỗng một tốp máy bay phản lực từ h ướng Bắc vào Nam vượt qua trọng điểm. Tất cả các cô nhanh chóng nằm rạp xuống đường. Hết tiếng máy bay các cô lại chồm dậy làm việc. Bất ngờ tốp máy bay phản lực quay lại bay từ trong ra thả một loạt bom rơi đúng vào đội hình 10 cô gái. Các tiểu đội thanh niên xung phong đi sau chồm lên gào thét, nhân dân xóm Bãi Dĩa quanh đấy cũng lao ra gọi tên từng người. Khi đến nơi quả bom vừa nổ chỉ thấy một hố bom sâu hoắm, một vài chiếc xẻng, cuốc vǎng ra nhưng không còn thấy một ai, không nghe thấy một tiếng người. Cả 10 cô gái trẻ ấy đã hy sinh.

Để ghi sâu tội ác và ghi lại chiến tích của 10 cô gái tại trọng điểm lịch sử này Quốc hội và Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã truy tặng danh hiệu anh hùng cho 10 cô gái hy sinh tại ngã ba Đồng Lộc

Nếu không có các tượng đài, khu lăng mộ, nhà bảo tàng... được xây cất trang nghiêm bề thế, ít ai ngờ rằng Ngã ba Đồng Lộc (Can Lộc – Hà Tĩnh) từng hứng chịu mỗi m2 đất gần chục tấn bom đạn của giặc Mỹ... Tròn 39 năm sau ngày 10 cô gái thanh niên xung phong (TNXP) ngã xuống Đồng Lộc vì bom Mỹ – tôi lại trở về ngã ba huyền thoại

Mảnh đất hôm nay màu xanh bát ngát. Ngã ba Đồng Lộc lao giao điểm của đường 15 với các đường liên huyện, liên tỉnh. Xưa kia bom cày đạn xới không còn một cỏ cây sống sót. Hố bom chồng hố bom. Bầu trời đen kịt khói bom tang tóc tanh nồng... Nay tất cả các con đường dẫn tới ngã ba Đồng Lộc đều trải nhựa thênh thang. Toàn bộ khu di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia Ngã ba Đồng Lộc, đã khoác thêm ánh sáng văn hóa – du lịch.

Tôi vẫn tự hỏi : “Điều gì làm nên sự bất tử và sức hút lạ kỳ của Đồng Lộc suốt mấy chục năm nay?”. Tại buổi giao lưu “Huyền thoại Ngã Ba Đồng Lộc”, tối 14.7.2007, nữ anh hùng La Thị Tám bồi hồi nhớ lại : “Biết là có thể hy sinh bất cứ lúc nào, nhưng không ai được chần chừ đắn đo. Chỉ có cách hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được tập thể giao”.

Thời đó (tháng 12.1967 đến tháng 8.1968) cô gái vừa tròn 18 tuổi La Thị Tám được giao nhiệm vụ đứng giữa túi bom Đồng Lộc để đếm bom rơi. Chị đứng gần 200 ngày đêm ròng rã trên núi Mòi và đã đếm được 1.205 quả bom Mỹ ném xuống. Trong đó có nhiều quả bom nổ chậm. Không chỉ đếm bom rơi, La Thị Tám còn phải khẩn trương đến ngay những chỗ quả bom nổ chậm cắm cọc tiêu, để công binh biết kịp thời rà phá... Hình ảnh hiên ngang của La Thị Tám đã đi vào bài hát nổi tiếng “Người con gái sông La” của nhạc sĩ Doãn Nho.

10 cô gái huyền thoại và nơi an nghỉ vĩnh hằng

Gan dạ không kém là Anh hùng Nguyễn Tri Ân. Hơn 300 ngày đêm chiến đấu ở Ngã ba Đồng Lộc và đoạn đường Khe Giao, Khe Út liền kề, Nguyễn Tri Ân đã nếm 293 trận bom, bị bom vùi 15 lần. Đạn bom đã thua anh, bàn tay anh đã rà phá được 545 quả bom các loại.
Làm nên sự bất tử của Ngã ba huyền thoại này, không thể quân “vua” phá bom Vương Đình Nhỏ với kỳ tích tự tay rà phá 198 quả bom và chỉ huy đồng đội đánh 1899 quả bom các kiểu của Mỹ. Còn đó hình ảnh chiến sĩ cảnh sát giao thông dũng cảm tài ba Nguyễn Tiến Tuẫn. Anh trực tiếp chiến đấu đến hàng trăm trận, cứu sống 15 người, hướng dẫn, kích kéo hàng trăm xe vận tải quân sự vượt qua túi bom Đồng Lộc an toàn...

Bằng mọi giá, đế quốc Mỹ ra sức biến Ngã Ba Đồng Lộc “trở về thời kỳ đồ đá” – nhưng chúng đã lầm ! Đồng Lộc không chỉ có các Anh hùng La Thị Tám; Nguyễn Tri Ân; Nguyễn Tiến Tuẫn... mà còn có 10 cô gái TNXP đã mãi mãi đi vào huyền thoại, vào trang sử vàng của dân tộc Việt Nam thời chống Mỹ...

Ngay sau ngày 10 cô gái tiểu đội 4 (A4) – đại đội 552 – P18 – Tổng đội TNXP Hà Tĩnh vào cõi bất tử, A4 cũ đã được bổ sung thêm quân số thành A4 mới thề trả thù cho người ngã xuống. Mộ 10 cô mới đầu được chôn cất sơ sài bằng đất ở Bãi Dịa gần Ngã ba Đồng Lộc. Sau đó, hài cốt các cô được đem về Nghĩa trang Liệt sĩ xã Thiên Lộc (Can Lộc – Hà Tĩnh) quê hương của A trưởng Võ Thị Tần và đồng đội Võ Thị Hợi 20 tuổi. Năm 1990, di hài 10 cô lại được cải táng về chân núi Trộ Voi, gần Ngã Ba Đồng Lộc, cách hố bom xưa... Những đồng đội cũ của 10 cô (còn sống đến nay) còn nhớ trước lúc hy sinh, họ được nghe “chim sơn ca” nổi tiếng A4 ngay trên miệng hố bom đã cất cao bài hát quen thuộc “Cô gái mở đường”...

Nhà văn Bùi Thị Minh Huệ – trong “Trái tim Đồng Lộc” – tập ký do Hội VHNT Hà Tĩnh xuất bản năm 2005 đã ngợi ca : “... Mỗi cô gái mở đường, dẫn đường đều trở thành thiên thần hộ mệnh của những người lái xe mang theo những chuyến hàng về Nam đánh Mỹ...”. Còn nhà văn từng có mặt ở Đồng Lộc năm 1969 Nghiêm Văn Tân, đã gọi 10 cô TNXP Ngã Ba Đồng Lộc khi xưa là “...Mười Cô Tiên trẻ mãi. Thời gian càng lùi xa, các Cô càng linh thiêng hơn, thần thánh hơn, nhiều huyền thoại hơn. Các cô đã trở thành bất tử...” (Trích truyện ký “10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc” – NXB Phụ Nữ – Hà Nội – 2007)

Trở về Trang chủ In trang này Lên đầu trang